Το άχθος της γλωσσικής επιμέλειας
Εν ονόματι των «καλών ελληνικών» τα κείμενα μπορεί να είναι
ανεκτά, αλλά η πατρότητά τους αποτελεί ζητούμενο
Του Άρη Μπερλή*
Υπήρχε κάποτε ένα ταπεινό αλλά απαιτητικό επάγγελμα, σχετικά άγνωστο στην ευρύτερη κοινωνία πέρα από το συνάφι των τυπογράφων, των εκδοτών και των συγγραφέων. Το επάγγελμα του διορθωτή τυπογραφικών δοκιμίων. (Τυπογραφικά δοκίμια λέγονται «τα προχείρως λαμβανόμενα αντίτυπα στοιχειοθετηθέντος κειμένου προς διόρθωσιν των τυχόν τυπογραφικών σφαλμάτων».) Δουλειά του διορθωτή ήταν να παραβάλλει τα δοκίμια με τα χειρόγραφα του συγγραφέα (για να εντοπίσει ενδεχόμενες παραλείψεις) και να σημειώνει λάθη ορθογραφικά ή καθαρά τυπογραφικά (σωστά διαστήματα μεταξύ των λέξεων, άνισες αράδες, κ.ά.). Βιβλίο δεν τυπωνόταν αν τα τελικά δοκίμια δεν έφεραν την ιδιόγραφη εντολή του διορθωτή (το περιβόητο «τυπωθήτω») και τα προσόντα αυτού του αφανούς επαγγελματία ήταν η άριστη γνώση της ορθογραφίας, ο ευλαβής σεβασμός του κειμένου, η αδιάπτωτη προσοχή και παρατηρητικότητα. Ο καλός διορθωτής είχε μια ιδιάζουσα και σπάνια ικανότητα: να παρακολουθεί το νόημα του κειμένου και ταυτόχρονα να διαβάζει μηχανικά ένα-ένα τα γράμματα των λέξεων, περιορίζοντας έτσι το ενδεχόμενο παρείσφρησης του «δαίμονα του τυπογραφείου».
Από την εμφάνιση της τυπογραφίας μέχρι σήμερα η πρακτική αυτή ήταν και παραμένει αποτελεσματική και ο διορθωτής, ως συντελεστής της άρτιας παραγωγής του βιβλίου, αναντικατάστατος. Στην Ελλάδα, το συνάφι των διορθωτών δημιούργησε τη δική του παράδοση.
READ MORE